Ж.Хишиг-Амгалан: Хүү минь хөөрхөн хүүгийн аав болохыг мөрөөдөж байгаа, тэр мөрөөдлийг нь биелүүлж өгмөөр байна

-Манай сайтад ямар асуудлаар хандаж байгаа талаараа ярихгүй юу?

-Намайг Ж.Хишиг-Амгалан гэдэг. Ард түмнээсээ хандив гуйгаад байгаа И.Тэмүүлэнгийн ээж нь байгаа юм аа. Хүү минь 10 настайгаагаа энэ өвчнөөр өвдсөн. Одоо 34-тэй. 24 жилийн турш энэ өвчнөөр шаналж олон эмчилгээ, хагалгаа хийлгэж явж байна. 2009 онд би хүүдээ өрөөсөн бөөрөө өгч хагалгаанд орсон ч сар болоод л дахиад ажиллахаа больчихсон. Тэрнээс хойш 5 сарын дараа ахиад л диализийн эмчилгээнд орсон. Хагалгаанд орохоосоо өмнө 4 жил диализийн эмчилгээнд орж байсан. Хүүхэд байхдаа ЭХЭМҮТ-өөс эхлээд л одоо Нэгдүгээр эмнэлэгт ажилчин шиг нь л байнга байж байдаг.

Хүү минь хоёр гар цээжиндээ хиймэл судас тавиулсаар байгаад одоо тавих ч газар байхгүй болж цаашаа эмчилгээ хийлгэх боломжгүй болсон. Миний бөөрийг суулгахад цус сэлбэлт их явагдсанаас “антибоди” гэдэг вирус үүсчихсэн.

-Өвчний онош нь юу вэ?

-Бөөрний архаг дутагдал оноштой. Хүүгээ 10 настай байхад нь өвлийн амралтаар нь дүүтэй нь хамт хөдөө явуулсан юм. Хүүхдүүд малын саравч дээр тоглож гүйж байгаад унахдаа дүүгээ хамгаалаад өөрөө модонд даруулчихсан юм. Гэмтлээс үйлдэлтэй өвчин.

-Одоо И.Тэмүүлэнгийн биеийн байдал одоо ямар байгаа вэ?

–Хүүд минь 4 сарын л нас байна гэсэн. Болдог бол би дахиад нөгөө бөөрөө өгчихмөөр л байна. Эмч нарт нь ч энэ талаараа хэлж үзсэн. “Тийм юм юу гэж байх вэ дээ эгч минь” гэсэн. Миний судас боломжийн би арын эмчилгээнд нь орж чадна аа гэхээр “болохгүй ээ” гээд байгаа юм. Дүүг нь донороор авья гээд эд эсийн нийцлийн шинжилгээ өгөхөд таараагүй. Зургаан үзүүлэлт байдаг юм билээ. Зургуулаа таараагүй. Миний төрсөн дүүгийнх таарсан. Түүнийгээ л бэлтгээд байж байна. Донор нь байгаад байгаа хэрнээ мөнгө нь байдаггүй. Тэгээд л ард түмнээсээ хүүг минь аврахыг гуйж байна. /уйлав/ Эгч нь хүнээс зүгээр мөнгө гуйхгүй. Би эхээс арвуулаа. Ах дүү олуулаа учир бүгд нийлээд бууз хийж зарж байгаа. Дүү нар маань бал үсний зүүлт гэх мэт зүйлийг зараад мөнгө олоод л байгаа. Тэгэхдээ тэр олон зуун сая төгрөгийг яагаад ч олж чадахгүй нь. Тэгээд л ард түмнээсээ гуйж байна. Хүүгээ харахаар л үнэхээр хэцүү байна.

-Монголд эмчлэгдэх боломжгүй гэсэн үү?

-Монголдоо хийх боломж байгаа хэдий ч Антибоди гэдэг вирусийг буулгахад боломж нь муу. Манай эмч нар хийж үзье гэж байгаа ч бид өмнө нь бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийлгээд болчих байх, эдгэчих байх гэтэл болоогүй. Дахиад нэг хүнийг зохиослох болоод байгаа учир хэцүү байгаа. Тийм учраас бид Солонгос улсад эмчилгээ хийлгэхээр болоод байгаа юм.

-Эмчилгээний зардалд хэдэн төгрөг шаардагдаж байгаа вэ?

-Хүүгийн минь эмчилгээнд 300 сая вон хэрэгтэй гэсэн. Энэ нь монгол мөнгөөр 800 орчим сая төгрөг юм билээ. Гэхдээ зөвхөн бөөр шилжүүлэн суулгах мэс засал болон антибиоди вирусийг шүүх эмчилгээ нь тийм төлбөртэй. Хагалгааны дараа дахиад ч мөнгө орох юм билээ. Би дүү нартайгаа нийлээд 10 гаруй хоног бууз хийж зарахад 7 сая төгрөг олсон. 7 сая төгрөгийнхөө 3 саяыг нь эргэлтэд оруулаад 4 саяыг нь хүүгийнхээ данс руу хийчихсэн байгаа. Манай дүү нар ч гэсэн жижиг сажиг зүйл хийгээд байгаа хэрнээ тэр их мөнгийг олоход яг үнэндээ хэцүү байна.

2009 онд намайг хүүдээ бөөрөө өгөхөд хагалгааны зардал нь 12 сая төгрөг байсан. Хоёулаа ажилгүй, өвчтэй хүүхдээ асардаг бид хоёрт хагалгааны зардал байгаагүй. Тэгээд хүргэн ахынхаа өгсөн машин өөрсдийн эд хөрөнгийг бүгдийг нь зарж байгаад хагалгааны зардал бүрдүүлж хагалгаанд орж байсан. Одоогийн энэ хагалгаа нь арай л дэндүү өндөр өртөгтэй юм.

-24 жилийн хугацаанд аав ээж хоёр нь хөдөлмөр эрхлэх ямар ч нөхцөл боломж байгаагүй юм уу?

-Тухайн үед бид юухан ийхэн хийнэ гэдэг шиг л малгай хийж үзсэн. Наймаа хийж ч үзсэн. Хийгээгүй юм байхгүй. Эргээд бодоход толгой шийрээр л өдрийн хоолоо болгож байсан. Махыг бол ховор иддэг байсан. Тэглээ гээд муудаагүй. Ямар ч байсан өдийг хүртэл хүүгээ аваад ирчихлээ л гэж эгч нь өөрийгөө боддог.

-Анхны хагалгааг хийлгэхэд яагаад ганцхан жилийн дараа болохоо болиод хүүгийнх нь бие ингээд муудаад байна вэ?

-Тэр үед аав, ээж, дүү нь гээд бид гурав гурвуулаа донорын шинжилгээнд орсон. Аавынх нь цусны бүлэг таарсан ч эрүүл мэндийн хувьд тэнцээгүй. Дүүг нь бид хоёр зөвшөөрөөгүй юм. Тэгээд би өгье гээд өгсөн. Бид хоёр 100 хувь таарч байсан. Монголд анх бөөр шилжүүлэн суулгах мэс засал хийж эхэлсээр бид хоёр 28 дахь нь болж байлаа. Монголд анх удаа ээж нь хүүдээ бөөрөө өглөө гээд мэдээгээр гарч байсан. Хагалгаанд орсноос хойш 3 сарын дараагаас халуураад эхэлсэн. Тэгээд бөөр нь үрэвсчихсэн байна гээд дахиад хагалгаанд орж байсан. Түүнээс хойш олон удаа хагалгаанд орсон.

-Эмч нарын зүгээс ямар байр суурьтай байна вэ?

–Эмч нар бол яаралтай мөнгөө цуглуулаад Солонгост очоод хагалгаандаа ороод ир гэж байгаа. Бид нарт тус дэм болоод донорын шинжилгээг яаралтай авч өгч байгаа. Эмч нартаа гомдох юм байхгүй ээ.

-И.Тэмүүлэнгийн талаар яриач. Түүний хүсэл мөрөөдөл дуртай зүйл нь юу вэ?

-Хүү минь насаараа биеийн тамирийн хичээлд орж үзээгүй. Найз нөхөдтэйгөө зугаалж цэнгэж үзээгүй. Найз нөхөд нь аль хэдийн эхнэр хүүхэдтэй болчхоод байхад гэр бүл гэдгийг мэдэхгүй явдаг байсан. Хоёр жилийн өмнөөс хөөрхөн сувилагч охинтой хайр сэтгэлтэй болсон. Хөөрхөн хүүтэй. Хүү минь хүүг нь хүний хүүхэд гэлгүй өөрийн юм шиг хайрладаг. Бас аав нь болохыг хүсдэг. Тийм учраас амьдрахыг мөрөөдөж байгаа. Бид ч хүүгийнхээ тэр мөрөөдлийг нь биелүүлж өгмөөр байна. Сайхан амьдруулмаар байна.

И.Тэмүүлэн одоо эмнэлэгт байгаа юу?

Гэртээ байгаа. Эмчилгээндээ гэрээсээ явж байгаа. Ковидын үед байнга эмнэлэгт байгаад байх хэцүү. Түнел хагалгаа хийчихсэн байгаа. Энэ нь биед нь гуурс оруулаад цээжний хөндийгөөр нь явуулсаар байгаад артер венийн судсын ховдлын эхэн дээр залгачихдаг юм шиг байна лээ. Тэгээд түүгээрээ аппаратдаа ордог. Эцсийн арга хэмжээ гэж эмч хэлсэн.

-Ард түмэнд хандаж таны хэлэх үг?

Миний хүүгийн гэрэлт ирээдүй, мөрөөдлийг нь ард түмэн минь биелүүлж өгч гүн туслалцаа үзээлээч ээ гэж хүсэж байна. Хүүгээ дөрөвхөн сарын настай гэхээр орж харахаас ч зүрхшээдэг. Тэгээд л ээж нь буузаа хийе гээд л дүүгийнх рүүгээ бушуухан явчихдаг. Яг үнэндээ бол яана аа хүү минь 4 сар насална гэж бодохоос айгаад л… “Ээжээ нэг сар нь өнгөрчихлөө” гэж хэлэхээр нь гайгүй ээ одоохон зүгээр болно гэж хэлдэг ч цаанаа бол аймаар хэцүү. Нээрээ яана аа нэг сар нь өнгөрчихлөө цугласан мөнгө нь 100 сая ч хүрэхгүй байна гэж бодохоор  л яаж тэр их мөнгийг цуглуулна аа л гэж боддог.

 И.Тамир: Ах минь надаас болоод ийм байдалд хүрчихсэн байхад би эргээд тусалж чадахгүй байгаадаа их харамсдаг

-И.Тэмүүлэн ах нь 24 жил өвчиндөө шаналж байна. Дүүгийн хувьд энэ бүхнийг хараад суухад бэрх байгаа байх. Сэтгэгдэлээ хуваалцахгүй юу?

-Намайг И.Тамир гэдэг. И.Тэмүүлэнгийн төрсөн дүү. Бид  эхээс хоёулаа. Энэ айхтайр мэдээг сонсоод хүлээж авч чадахгүй үнэхээр хэцүү байна. Ямар ч байсан гаргалгаа олоод даван туулна гэдэгтээ итгэлтэй байгаа. Өрх гэр толгойлоод хөөрхөн хүүгийн аав болоод ирээдүйгээ өнгөтэй өөдтэй хараад эхэлсэнд их баяртай байгаа. Одоо ийм давагдашгүй хүчин зүйлийг бид нар яаж даван туулах вэ гээд их л олон гаргалгаа бодож байна. Маш их ажил байдаг юм байна. Монголын ард түмний минь хийсэн буян буцахдаа бороо шиг асгараад та бүхэнд ирдэг юм шүү. Ахад минь туслаач ээ гэж хүсэх байна.

-Ах нь дүүгээ хамгаалаад өөрөө модонд даруулж бэртсэн гэж ээж нь түрүүн яриандаа дурдсан. Тухайн үед яг юу болсон юм бэ?

Тийм, тэр үед бид яг л ид хөдөлгөөнтэй хүүхдүүд байсан. Ах минь намайг бодвол илүү хөдөлгөөнтэй хурдан шаламгай их л гүйж харайсан хүүхэд байсан. Бид нар дөрвүүлээ өвлийн амралтаараа хөдөө өвөөгийндөө ирсэн байсан. Бид тоглож байгаад халтираад унахад ах биднийг шүүрч авч тогтоогоод өөрөө мод руу унаад модондоо дарагдчихсан. Айгаад эмээ өвөөдөө ч тухайн үед хэлээгүй. Толгойных нь араас цус гараад байхад нь орж угаачхаад л байсан. Тэгээд нэг их удалгүй халуураад эхэлсэн л дээ. Тэр үед л болохоо байж байсан юм билээ. Хот руу яаралтай ирсэн. Би араас нь ирэхэд ах минь эмнэлэгт хэвтдэг, эмнэлгээс салдаггүй хүүхэд болчихсон байсан. Хамарсаж явдаг.

-Донор болохоор шинжилгээ өгөхөд таараагүй гэсэн.

Тэр их хүнд асуудал. Ах минь надаас болоод өнөөдөр ийм байдалд хүрчихсэн байхад би эргээд тусалж чадахгүй байгаадаа их харамсдаг. Ээж минь үлдсэн нэг бөөрөө өгөөд хүүгээ авармаар байна аа гэдэг тэр л үгс надад … \уйлав\

Ярилцсан: Б.Мөнх-Эрдэнэ сэтгүүлч

И.Тэмүүлэнд туслах хандивын аянд нэгдэхийг Монголын ард түмэндээ уриалж байна.

Хандивын данс: 5057901208 Хаанбанк И.Тэмүүлэн

Холбоо барих дугаар: 99176404, 99076030