Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэ : Хоолны ширээ

(Өгүүллэг)

– Хаа хаа л гэх юм чи гуя авчихаар яагаад байгаа юм. Махных нь арвиныг бодсон ч гэсэн гэж Цэмбэлийг хэлэхэд
– Хаа авнаа. Муусайн хүүхдүүд нь багадаа хоёр хацар нь тос даачихсан л нэг нэг хавирга зулгаагаад гүйлддэг байсныг мартаа юу гэж Жамба зөрүүдлэв.
– Тэр үе чинь алин цагийн өнгөрчихөөд байхад даа. Одоо юу гэж л хавирга зулгааж суух вэ дээ
– За за чи тэр тавагныхаа л аяыг олохыг бод гэж Жамба авгайгаа яршиглана. Нэг ингээд зөрчихөөрөө юу ч гэж хэлээд нэмэргүйг мэдэх Цэмбэл түүнийг орхин цааш эргэтэл Жамба
– Үгүй чи мөнгөө. Би энэ махыг чинь юугаараа авах юм болж байна гэж шарвалзав.
– Өө, харлаа гэж Цэмбэл өврөө уудлан хэдэн төгрөг гаргаж өгөөд цаашиллаа. Жамба махаа авчихаад чихэр жимсхэн эргүүлж явсан Цэмбэлийн араас очиж бас дуугай байж чадсангүй
– Тэр их чихэр жимстэй газраас ирж байгаа улсад энүүгээр яах гээв. Тэгснээс наад ааруул хурууднаасаа аваач гэж илүү хошуулахад Цэмбэл
– За за би тавгаа мэдье зүгээр гээд ширэв татав. Жамба аргагүйдсэн янзтай цагаан тортойгоо санжигнуулан араас нь гэлдрэнэ.
Жамба, Цэмбэл хоёр хүнсний захаар туучиж туучиж ядарсан хоёр юм ачаандаа түүртсээр байрныхаа гадаа ирлээ. Тэдний байрны баруун талын хүүхдийн тоглоомын талбай байсан хариугүй жаахан газарт нэгэн барилга баригдаж байгаа бөгөөд тэдний цонхоор үдийн хойно хэсэгхэн хугацаанд тусдаг нарыг мөдхөн хаах шинжтэй. Уг нь хэдэн хүүхэд нь энэ л талбай дээр шаагилдан тоглож, онгорхой цонхоор хааяа нэг хашгирах ээжийнхээ дуунд уяатай өссөн юмсан.
Барьж байгаа барилга дээр хэдэн хятад утсан дээр суусан хэрээ шиг зээглэн сууцгааж харь хэлээр юу ч юм ярилцан хачин зэвүүн дуугаар инээлдэнэ. Бодвол барьж яваа тороо дааж ядахдаа өвдгөөрөө дэмнэн яваа Жамбыг шоолж байгаа бололтой. Цэмбэл гэнэт нэг юм санав бололтой
– Жамбаа! гэж аажуухан дуудтал өнөөх нь сонссонгүй
– Хөөе! Жамбаа гэж чангахан дуудвал
– Аан!
– Жаахан наашаа яваа. Наад муусайн чинь дээрээс шүлсээ унагаж мэднэ гэж тэднийг ойлгочих юм шиг шивнэлээ. Жамба
– Аа! муусайн үхээрүүд магадгүй шүү гээд “За яахав энэ эх орны эзэд ирж та нарын учрыг нэг олох байгаа” гэж дотроо занах аястай бодлоо. Барилгын хашааны ёроолоос өтгөн шингэний эхүүн муухай үнэр ханхийж, хар ногоон ялаанууд дүнгэлдэн хашааны банзан дээр нисэж бууна. Бодвол цаана нь тэдний жорлон байгаа бололтой.
Гэртээ арайхийж орж ирээд тортойгоо тавихад гар нь нэг хэсэгтээ тэнийсэнгүй. Торны нарийн оосорт гар нь тасарчихаа шахаж. Цэмбэл бас хоосонгүй тавган дээр тавьчих өнгөтэй өөдтэй юм авах гэсэн нь олдохгүй дээ биш, угаас сүүлийн үеийн гялгар цалгар юмнуудыг мэдэхгүй дээ шилж сонгож ядан таньдагаараа хоёр кг алим, ганц бялуу, хүүхдүүд нь багадаа нүдээ ухаад өгчихөөс буцахгүй дурладаг байсан юм болохоор нь хэдэн ширхэг баавгайтай чихэрхэн авчээ.
Эднийх гурван хүүхэдтэй. Эрдэм ном, ажил амьдрал гээд хэдэн тийшээ алга болсон хүүхдүүд нь уван цуван ирцгээсэн боловч өнөөдөр л төрсөн гэртээ цугларах юм болцгоож мань хоёр хөгшнийг сандаргасан хэрэг. Насаараа багш хийсэн Жамба, тогооч хийсэн Цэмбэл хоёрт ямар юмных нь бэл бэнчин байхав. Ямартай ч гэсэн багш, тогооч хоёрын хүүхдүүд гэсэндээ тархи, гэдэс хоёрыг нь өлсгөөгүй байх гэж Жамба Цэмбэл хоёр өнгөрсөн амьдралдаа омогшингуй байдаг юм. Том хүү нь эрдмийн ажлаар гэсэн байх Герман улсыг, дунд охин нь сургуулиа энд дүүргэсэн боловч хэлний курс энээ тэрээ гээд Америк орныг, бага хүү нь харин нэг хэсэг ажилгүй гэр зуур байснаа гурван жилийн өмнө Солонгос улсыг зорьжээ. Харин хаа очиж ямар нэгэн шалтгаанаар тэд бүгд эргэж ирсэн байлаа.
Хичнээн том болсон ч гэлээ хоёр хөгшин хэдэн хүүхдээ санасан нь илхэн.
Жамба тэтгэвэртээ гарснаас хойш гэртээ ойр зуурханы юм хийх болсон. Сүүлийн хэдэн сар ноцолдон байж хийсэн ширээгээ гаргалаа. Элдэвийн сонин юм сэдэх тэрээр энэ ширээнийхээ тавцанг монголын газрын зургийн хэлбэрээр хийжээ.
Хоол унданд нэг их оролцоод байдаггүй Жамба өнөөдөр юу болсон юм бүү мэд угаасаа зай багатай гал тогоонд Цэмбэлийн урдуур хойгуур эргэлдэж, тус болохоосоо илүү дараа болно.
– Үгүй ээ чи гэм дээ. Өнөөдөр юу болчихоов? Багтахгүй ядаж байхад чихцэлдээд
– Яасан удаж байх юм. Хүүхдүүд одоо мөдхөн ороод ирнэ шүү
– Тэглээ гээд яах юм. Энэ тогоон дотор чинь би ороод тийчлэх юм болж байна уу? гэж эгдүүцсэнээ
– Май энэ аяга бариад яв. Цаад өрөөнд чинь шинэ цай бий. Өөрөө хийгээд ууж бай гэлээ. Цэмбэлд загнуулсан Жамба бор тагшаа аваад нөгөө өрөө рүүгээ гэлдрэх зуураа “Хүүхдүүд юу юүгүй орж ирэх гээд байхад дороо эргэцээд зогсчих юм” гэж бодох нь хүүхдүүдээ ирнэ гээд сэтгэл нь хөдөлснийх байлаа. Жамба аяга цай хийж аваад буйдан дээр бөгсөө тавьж амжаагүй байхад хонх дуугарлаа. Тэрээр ухасхийн
– Тээр, ингэх гээд байсан юмаа гэж амандаа үглэн хаалга руу хирэндээ хурдлан чавхдав. Сууж амжаагүй, босоогоороо байсан тулдаа Жамба хаалганд түрүүлж хүрэв. Цэмбэл гарынхаа тосыг ч арчиж амжилгүй гарч ирээд Жамбаас хоцорсон хэрнээ
– Алив ээ гэж урдуур нь орох гэхэд Жамба адгуу дуугаар
– Би тайлах гэж байна. Чи цаад хоолоо аялуулаач гэж бачимдахад
– Үгүй ердөө чи сууж л байна биздээ гэж уурлах аядавч нэгэнт хаалганд хоцорч очсон тул яаж ч чадсангүй. Жамба биеэ цэгцэлж, үсээ нэг илсэн болоод хаалгаа нээвэл том хүү нь зогсож байв. Учиргүй цамц, зангиа болсон хүүгээ хоёр хөгшин ээлжлэн үнсэж
– За ор ор. Миний хүү ч нэг л их том дарга шиг болжээ гэж Цэмбэл дуу алдахад
– Хэлээд юү гэхэв. Улс төрийн товчоо л гэсэн үг гэж Жамба дэмжив.
– Яасан ийсний чинь улс төрийн товчоо гэж улсын их хурлын гишүүн гээч. Энэ аав чинь бүр зөнөж гүйцсэн шүү гэхэд хүү нь
– Аав ээж хоёр бие биенийгээ хэмлээд л яг хэвээрээ л байх шивдээ гэсээр орлоо. Тэрээр дүү нараа ирээгүйг хараад цаг руугаа хялайж
– Цагаа ч барьчихгүй янзын улс юмаа гэж амандаа үглэв. Том хүүг аяганы амсар зууж амжаагүй шахам байхад хаалганы хонх дахин дуугарав. Энэ удаа Цэмбэл хаалганд урьтан очиж чадав. Тэрээр Жамба руу ихэмсэг нь аргагүй харснаа
– Цаад хүүтэйгээ сууж байгаач гэж ширэв татлаа. Жамбад хэлэх үг олдсонгүй.
Хаалга онгойв уу үгүй юү охин нь
– Ээжээ! гэсээр хүзүүдэн авлаа. Дараа нь аавдаа ахдаа үнсүүлэв. Охин нь бондойсон хөөрхөн юм байсан чинь хоёр хацар нь хонхойгоод, бие хаа нь гэж савх шиг юм болж.
– Миний охин яасан их тураа вэ? Тэр америк чинь тийм хоол унд муутай газар уу? гэж Жамба халаглахад
– Юу гэж дээ ааваа. Харин ч би бүр дает хийгээд, тураад гоё болчихоод байхад гэж хошуугаа унжуулав. Цэмбэл бүгдэд нь сүүтэй цай аягалан бариад араас нь халуун хоол гарган элдвийн юм өрсөөр нөгөө этгээд сонин ширээг дүүргэлээ.
– Энэ ямар сонин ширээ вэ? гэж хүүг хэлэхэд охин нь
– Тийм байна. Монголын газрын зураг юм уу даа гэхэд Цэмбэл
– Энэ аав чинь зүгээр суухгүй янз янзын юм хийдэг болсоон гэж Жамбын талаар нааштай ам ангайв.
– Хөөх! аав уу даа? гэж хүүдүүд нь зэрэг зэрэг дуу алдацгаав. Эвдэж, чанасан хонины хааг уур савсуулан гаргаж ирлээ. Жамба дотроо “Муусайн хүүхэд маань ч зулгааж өгнө дөө” гэж бодож сууна. Хүүхдүүдээрээ магтуулаад их л урамтай.
– Дүү яасан бэ? гэж охиныг асуухад ах нь хоолойгоо засаад
– Цаг цаг. Манайхан ямар цаг барих биш. Уг нь бол хамгийн гол нь цаг барих шүү дээ гэж чухал царайлав.
– Түрүүхэн утсаар ярихад очиж бай. Би одоохон л гээд байсан шүү дээ. Ёстой стрэнж амьтаан гэж охин нь толгой сэгсрэв. Хоёр хөгшин охиныхоо зарим нэг үгийг ойлгохгүй л суугаа. Тэгтэл тун удалгүй хаалганы хонх дахин дуугарч Цэмбэл хаалга руу явлаа. Энэ удаа Жамба суудлаасаа босох гэснээ болилоо. Бага хүү нь ээждээ үнсүүлж том өрөөнд орж ирээд гараа алдлан
– Аягүү . . .аягүү . . . гэж уулга алдсанаа учиргүй бөхийн ёслоод ааваасаа эхлээд бүгдэд нь үнсүүллээ. Хүүхдүүд бүгд цугларсан тул Жамба Цэмбэл гээд ер нь хэн хүнгүй л баярлацгаав. Цэмбэл хөлсөө шудрангаа цай аягална. Жамбын хувьд хамгийн их юм бодож, сэтгэл гаргаж авсан хонины хаагаа хүүхдүүд рүүгээ түлхэж
– За хүүхдүүд минь идээд байгаарай. Миний хүүхдүүд өчнөөн жил идээгүй болохоор энийгээ л их санаа байлгүй гээд инээсэглэлээ.
Том хүү нь цагаан нусны алчуур гарган нэг үзүүрийг нь хоолойндоо хавчуулан, үлдсэнээр нь цээжээ бүтээгээд, эргүүлж тойруулан байж нэг жаахан мах ногоохон тавган дээр тавьчихаад хутга сэрээ болоод явчихав. Ээж нь галын өрөө рүү сандран гүйж авчирч өгч байгаа харагдана. Тэр хавирганы өөхийг харан тамшаалж, хэд эргүүлсэнээ цааш нь түлхлээ. Охин нь хажуугаас нь харж сууснаа шар нь тулж хурцдав бололтой толгойгоо чичигнүүлэн ярвайж харагдана. Тэгтэл том хүү нь
– Хонины мах хлострол ихтэй. Барууныхан бол бараг идэхгүй шүү дээ. Тэгээд ч манайд боловсруулалт мэдээж муу л байж таараа. Ийм мах эрүүл мэндэд маш муу гээд ярвайлаа. Жамба хүүгээ юү гээд хэлчихэв дээ гэсэн янзтай чихэндээ итгэхгүй шахам сууна. Тэгтэл бага хүү нь жижиг гялгар ууттай улцгар ягаан юм гаргаснаа
– Би аав ээж хоёрыг аваагүй байх гэж бодсон маань оносон байна шүү гэж бахархалтай нь аргагүй инээснээ
– Сая дэлгүүрт орсон чинь байж байх юм. Манайд ч байхгүй юм гэж үгүй болжээ
– Юу юм наадах чинь?
– Кимчи. Энэнгүй бол ч хоол хоолой руу давахаа байсан шүү дээ гээд хаанаасаа ч юм хоёр савх гаргаж ирэн солбилзуулав. Охин нь
– Хн! үнэр танар гэж шал заваан юм. За за би ч мах идэхээ больсон доо гээд ганц нэг ногоо аван тавган дээрээ өнхрүүлнэ.
– Юу . . .у?
– Үгүй яахав дээ. Вежтэрин. Манайхаар бол цагаан хоолтон гэсэн үг. Жамба
– Мөн хачин юм болох нь ээ. Тэгээд ерөөсөө мах идэхгүй гэсэн үг үү?
– За бараг л тийм дээ ааваа.
Хүүхдүүдийнхээ энэ байдлыг хараад Жамбын урам нь хугарав бололтой дуугаа хураалаа. Олон жил ханилсан юм болохоор Цэмбэл өвгөнийхөө ямархуу байгааг ойлгож байгаа бололтой. Гэхдээ хүүхдүүдийнхээ хажууд юм хэлж чадсангүй.
Жамбынх гурван хүүхдээ төрсөн цагаас нь эхлээд л сүүлэн өөх хөхүүлж хүн болгосон. Тэр үед ямар угж энэ тэр нь элбэг байсан биш. Байсан ч нэг их талтай хандаж байгаагүй. Манцуйндаа боодолтой юмнууд сүүлэн өөх бумбаганатал хөхөөд нүүрээрээ нэг тос гялтайлгаад л унтаж байдагсан. Жаахан томорсон хойноо ч гэсэн мөлжсөн хавирганыхаа ясаар гар буу болгочихсон амаараа буудалцаж тоглох. Ор дэр тос болгочихлоо гэж ээждээ загнуулж өссөн нь саяхан л баймаар. Одоо л ингээд өөр болчихдог юм байхдаа гэж гайхахын зэрэгцээгээр тэднийг өглөөхөн өхөөрдөн байснаа бодохоор Жамбын сэтгэлд гомдлын очис үсчин байх шиг санагдана.
Бага хүү нь хоёр савхаа гозогнуулан эндээс ч нэг, тэндээс ч нэг самран, хоёр завжаараа дүүрэн чихэж, юманд хөөгдсөн мэт хурдан хурдан иднэ. Завсраар нь өнөө кимчи гэдэг юмаа шүүсийг нь үсчүүлэн үмхлэнэ. Тэрээр бүр аяганыхаа амсарыг байдгаар нь ангайлгасан амандаа аваачин юуг ч юм савхаараа түлхэх нь яг л нэг урд зүгийн хүн шиг ажгуу. Тэгсэнээ гэнэт бусдыгаа харан ухаан оров бололтой удаашрав. Эгч нь
– Чи одоо үхэх гэж байгаа юм шиг юун аймаар иддэг юм гэхэд ах нь
– Уг нь хутга сэрээ бариад сурчихвал залуу хүнд зүгээр дээ. Германд чамайг ингэж идэхийг харвал нохой шиг хаашаа юм бэ л гэж бодохоор байна даа. Гэтэл Цэмбэл багыгаа өмөөрөх аястай
– За яахав дээ гэртээ байгаа юм чинь гэхэд
– Тэгсэн ч гэсэндээ гэж охин нь дуугарав.
– Бид нар ч яахав дээ ажлынхаа дундуур яаруу сандруухан л амруугаа жаахан юм хийж амждаг юм. Тэгээд сурчихаж. Харин тэр Америк Германд чухам ямар байдгийг би ямар мэдэх биш. Нэг л их ярвайсан улс байх юм гэж тунирхсан гоморхсон мэдэгдэхгүй өнгөөр дүү нь хэллээ.
– Өө мая год! гэж охин нь дуу алдав.
Ерөөсөө л анхнаасаа Жамба Цэмбэл хоёрын бодож байсан шиг тийм сайхан уур амьсгал гэрт бий болсонгүй. Яагаад ч юм тэд зулай зулайгаа гишгэж төрсөн ах дүүс шиг байх нь байтугай энд тэндээс ирсэн хүргэн бэрүүдээс ч дор юм уу гэлтэй нэг л эвлэж өгөхгүй байлаа. Жамба хүүхдүүдээ эвгүй байдлаас гаргах санаатай
– За тэгээд хүүхдүүд минь гадаад орон хэдий сайхан ч гэсэн эх орныг чинь гүйцэхгүй л байгаа биз дээ? гэчихсэн чинь ёстой нөгөө тахилыг нь буруу өрнө гээч болов. Овоо үзсэн харснаа ярьж байсан хүүхдүүд нь хоорондоо маргалдаж эхэллээ. Энэ маргаан нь явсаар эх орноо муулах муулалт болж хувирав. Энэ тал дээр харин хүүхдүүд нь ам нийлэх ажээ. Тэдний ярьсанаар бол монгол шиг хоцрогдсон, бохир заваан, бүдүүлэг, муухай орон байхгүй юм байх. Нилээд муулж аваад ам нь чилэв бололтой хэсэг завсарлав. Гэтэл дүү нь эгчээсээ
– Та чинь одоо азума болсон уу? Эсвэл агаши хэвээрээ юү? гэхэд
– Юу ч ойлгосонгүй. Юу гэж байгаа юм гэхэд
– За хүнтэй суусан уу л гэж байна шүү дээ гэж орчуулав.
– Хн! хүнтэй сууж яах юм. Манай эрчүүд гэж хоймор сууж, хоолны ихийг идэхээс өөр юу хийдэг юм. Ёстой утгагүй амьтад гэж шилбэлзэхдээ хажуудаа суугаа эцгийгээ ч анзаарах сөгөө алга. Ээж нь л хулмалзан хий дэмий Жамба руу хааяа нэг харахаас өөрийг эс чадна.
– Хүн гэдэг чинь эрх чөлөөтэй байх ёстой. Тэгж ярьвал Америк бол эр нь эртэйгээ, эм нь эмтэйгээ сууж ч болдог тийм эрх чөлөөтэй сайхан газар гэж сайрхав.
Том хүүгээ л овоо нэг тулхтай юм дуугарах болов уу гэсэн нь бас л нэг хачин. Түүний ярьсанаар юм бол монголчуудад эх оронч сэтгэлгээ дутагдаж байгаа гэнэ. Тийм учраас хятадуудыг оруулж ирээд, давраагаад байгаа юм байх. Тэрээр Гитлерийг жишээ аван их л үнэмшилтэйгээр ярих бөгөөд түүний үгээр бол энэ гадаа ажиллаж байгаа хятадуудаас авхуулаад хядаж өгөх хэрэгтэй шахуу юм ярив.
Хүүхдүүдийнхээ амнаас аятайхан үг сонсчих санаатай хоёр хөгшин яриаг хэрээрээ дүйвүүлэх авч нэмэр алга. Цэмбэл
– Одоо тэгээд цаашдаа ямар ажил төрөл хийж, яаж шүү амьдарцгаана даа хүүхдүүд минь гэхэд охин нь
– Болдог бол би буцаад л явмаар байна. Энд одоо би юу хийх вэ дээ. Америк явах боломж олдвол ч би мөддөө буцаж ирэхгүй ээ
– Үгүй чи сургууль төгслөө, хэл сурлаа. Одоо тэгээд эндээ нэг юм хийвэл болохгүй юу. Амьтны хүүхдүүд болоод л байх юм гэж эх нь цөхрөнгөө баран дуугарна.
– Энд ч үнэхээр цалин бага байна л даа. Европын орнуудаар хэдэн жил тэнэхэд ч болохгүй ч юмгүй л дээ гэж том хүү нь дуугарч байв. Жамбын тэвчээр нь барагдан хэлэх үг нь аман дээр нь гарч ирж байвч Цэмбэлийн хориглосон дохио зангаа нүдэнд нь тороод болж өгөхгүй суутал
– За би ч эндээ дугуй засварын газар нээнээ. Хүний газар мал шиг ажиллах ямар байдгийг та нар мэддэггүй юм шиг байна гэх бага хүүгийнх нь дуу Жамбын сэтгэлийг бага зэрэг зөөллөнө. Хийж өгсөн хоол унд нь хүүхдүүдэд нь тохирохоо больсонд урам баахан хугарсан ч гэлээ хий дэмий л Цэмбэл
– Миний хүүхдүүд цай уу гэж уруул дэвсэв. Тэгтэл охин нь
– Манай эндхийн сүүнээс нэг сонин юм амтагдаад байгаа биз? За байз юу гэдэг билээ дээ? гэж хэн нэгнээс асуух аястай гараа савчина. Ээж нь хий дэмий санаа нь зовохдоо
– За байз нь ээж нь л шивтэртэй сүү авчихсан юм байхдаа гэхэд охин нь
— Аан! тийм шээс гэж ориллоо. Энэ бүхний эцэст Жамбын тэвчээр нь барагдаж
– Гарцгаа та нар гэж муухай орилон нөгөө сонин ширээнийхээ тавцанг шааж босож ирлээ. Бүгдээрээ бондгосхийн цочив. Ширээн дээрхи бяцхан таваг нурав. Аяга дүүрэн цайнууд халгин цалгив. Хундагатай архи хажуулдан унав. Жамба уурлан салганаж
– Та нар зайлцгаа тэр гадаад руугаа. Та нарт ер нь сэтгэл гээч юм байна уу? гээд цааш нь үргэлжлүүлэх гэсэн боловч хамаг бие нь салганаж, амьсгаа нь давчидаад чадсангүй. Цааш нь үргэлжлүүлсэн бол хүүхдүүдээ аль муу үгээр хэлэх байсан болохоор хэлээ хазсан ч байж болох юм. Хэсэг чимээгүй байснаа Жамба
– Алив та нар зүгээр л явцгаа. Өнөөдөр надад битгий харагдаарай гэж намуухан хэлээд буруу харан суулаа. Цэмбэл энэ удаад өвгөндөө юм хэлж чадсангүй ээ. Үнэндээ болох ч үгүй байв. Эх нь ч гэсэн хүүхдүүддээ гомджээ. Тэгэн тэгсээр хүүхдүүд нь уван цуван явцгаалаа.
Жамба хүүхдүүдтэйгээ хар цагаан дуугарсангүй. Хий дэмий бодолд дарагдан сэтгэл хөндүүрлэн сууна. Өглөөхөн бодолдоо энхрийлж, эрхлүүлж, нүдэндээ харж байсан хүүхдүүд нь нэг л биш болжээ. “Бид юуг нь буруу хийгээд энэ хүүхдүүд ийм хүмүүжилтэй болчихвоо. Даанч дээ нээрээ . . .” гэж бодохоор өрцийг нь мохоо хутгаар зурах шиг шаналж, аргаа барсандаа өөрөөсөө бурууг хайна.
Ширээн дээрх хамаг юмнууд ундуй сундуй. Цалгисан цай, архитай холилдон цэхийсэн юм болж гашлан ээднэ. Өнөөх кимчи гээчийгээ бага хүү нь үсчүүлэн байж идсэний илрэл энд тэндгүй улаан толбо үүссэн нь харахад нэг л ёозгүй. Хөөрхий Жамбын хамаг ур ухаанаа гарган байж хийсэн ширээний тавцан дээр асгагдсан цалгиадас энэ тэрүүгээр савиран доошоо гоожих нь энэ ширээ эхийн сүүгээр уйлаа юу гэмээр уйтай. Хүүгийнх нь мэдэмхийрсэнээр хлостринтой гэх хонины хаа нь бараг тэр чигээрээ царцангитан үлджээ.
Жамба ширээн дээрх махнаас шүүрэн авч, том томоор огтлон амруугаа хурдан хурдан чихэж гарав. Хүүхдүүдийнхээ байгаа байдал, хэл яриа, ухаарах сэхээрэхийн үүд хаалгаа тас хаачихсан тэдний хувиа бодсон арчаагүй занг бодохоор тэдэндээ гомдсон гомдолдоо болон юу хийж байгаагаа мэдэх сөгөө байсангүй. Хаалгаа хаагаад эргэх Цэмбэлийн чимээнээр тэрээр сэхээ авч суудал дээрээ хагас эргэн нүүрээ буруулахыг хичээх тэрхэн агшинд хоёр нүднээс нь халуун нулимс яах ийхийн зуургүй асгараад ирлээ. Түнтийтэл өөх чихсэн түүний хоёр хацар дээгүүр нь урссан нулимс амруу нь ороход хачин шорвог амтагдана. Өвгөндөө юу гэж хэлэхээ олж ядан, өрөөндөө эргэж орж чадахгүй зүрхээ хагартал шаналан зогсох Цэмбэлийн дээлийн хормой үл ялиг чичигнэнэ.
Цонхоор тусах зуны оройн нарыг хагас хаах болсон шинэхэн барилга дээр харь хүмүүс сонсоход даанч нэг хүйтэн санагдах хазгай муруй хэлээрээ юу ч юм ярих нь “Наад эзэнгүй ширээн дээр чинь бид маргааш архи уунаа” гэх шиг зэвүүнтэй. Тэдний улай үзсэн хэрээ шиг хааяа нэг гуаглалдан инээлдэх дуу цонхон завсраар сонсогдсоор . . .

11.04.2008