Л.Пүрэвсүрэн: Орос, Хятадтай сайн хөршийн харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлнэ

Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх Л.Пүрэвсүрэнтэй ярилцлаа.

-Шинэ Ерөнхийлөгч гадаад айлчлалынхаа товыг тогтсон уу. Албан ёсны айлчлалаа хоёр хөршөөсөө эхэлнэ гэж байсан?

-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ирэх сарын 5-7-ны өдрүүдэд ОХУ-ын Владивосток хотноо болох Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтад ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн урилгаар оролцоно. Ерөнхийлөгч зөвхөн энэ хуралд оролцох бус бас ОХУ-д ажлын айлчлал хийхээр төлөвлөж байна. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путинтэй уулзаж, Монгол-Оросын харилцааны асуудлаар нэлээд дэлгэрэнгүй санал солилцох байх.

-Энэ сарын сүүлчээр Будапешт хотноо болох жүдогийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн рүү очих сураг дуулдаж байна?

-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон ч гэсэн Монголын жүдо бөхийн холбоогоо удирдсан хэвээр байгаа. Энэ сарын сүүлчээр Будапешт хотноо жүдо бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, бас Олон улсын жүдо бөхийн холбооны Ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль болно. Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын хувьд Олон улсын жүдо бөхийн холбооны сонгуульт ажилтай тул оролцох шаардлага байгаа. Ингэхдээ Монголын жүдо бөхийн холбооны ерөнхийлөгчийн хувиар очих юм. Гэхдээ Монгол Улсын Төрийн тэргүүн гэдэг утгаар Унгарын талаас хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүлэх нь ойлгомжтой. Энэ бол Ерөнхийлөгчийн хувийн айлчлал. Тэрбээр бүх зардлаа хувиасаа гаргаад явна.

-Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтаас манай улс ямар үр дүн хүлээж байна вэ?

-Зүүн Хойд Азийн бүс нутгийн эдийн засгийн чухал уулзалтад Монгол Улс анх удаа төрийн тэргүүний түвшинд оролцох гэж байна. Манай талаас бизнесийн төлөөлөл, албаныхан, хэд хэдэн сайд нар явна. ОХУ, БНХАУ, Япон, Солонгос болон бүс нутгийн бусад улсуудаас улс төр, бизнесийн томоохон төлөөлөгчид оролцоно. Энэ үеэр Монгол-Оросын бизнесийн уулзалт зохион байгуулна. Засгийн газраас хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй эдийн засгийн томоохон төслүүдээ танилцуулж ярилцахаар төлөвлөж байна.

-Ерөнхийлөгч ОХУ руу айлчлахдаа ямар асуудлуудыг шийдэх вэ?

-Манай хоёр орны улс төрийн харилцаа идэвхтэй сайн харилцаатай. Харин эдийн засгийн харилцаа сул. Хамтарсан төмөр замаа шинэчлэх, коридоруудыг нь өргөтгөх ёстой. Эрчим хүчний хамтын ажиллагаа, дэд бүтцийн асуудлууд байна. Ерөнхийлөгчийн анхаарч байгаа хамгийн гол асуудал бол манай экспортын бүтээгдэхүүний асуудал байна. Монгол Улс 80 гаруй сая малтай болчихлоо. Хуучин Сибирийн зах зээл манайх байсан. Гэтэл өнөөдөр мах, ноос, ноосон бүтээгдэхүүн, арьс шир зэргээ гаргаж чадахгүй байна. Үүнийг хоёр тал хэрхэн шийдэх гарцыг ОХУ-ын Ерөнхийлөгчтэй манай Ерөнхийлөгч нухацтай ярилцана. Ерөнхийлөгч Орос Монголын харилцааг шинэ шатанд гаргана гэсэн зорилт тавьсан. Товчдоо Монгол, Оросын харилцааны хэтийн чиг хандлагыг тодорхойлсон яриа хэлэлцээ болох болов уу.

-Шинэ Ерөнхийлөгч маань гадаад бодлогынхоо тэргүүлэх чиглэлийг хэрхэн тодорхойлж байна вэ?

-Гадаад харилцаанд залгамж чанар хамгийн чухал. Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын гадаад бодлогын үзэл баримтлалд хоёр хөрштэйгээ эн тэнцүү харилцаа хөгжүүлэх нь гадаад бодлогын тэргүүлэх зорилт хэмээн заасан байдаг. Тиймээс Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хоёр хөрштэйгээ харилцах харилцаандаа онцгой ач холбогдол өгч байгаа. 1990 он хүртэл манай урд хил хаалттай, зөвхөн хойшоо харилцдаг байлаа. Гэтэл өнгөрсөн 27 жилийн хугацаанд хойд хөрштэйгээ бараг эдийн засгийн харилцаагүй болчихсон. Урагшаагаа хэт хэлбийчихсэн байна. Ерөнхийлөгч үүнийг засна гэж байгаа. ҮАБ-ын үзэл баримтлалд тусгаснаар тэнцвэртэй харилцаа тогтоох гэж байна гээд Хятадын харилцаагаа хязгаарлаад, Оросоо дэмжээд яваад байх биш юм. Мэдээж Хятадынхтай тогтоосон харилцаагаа цаашид ч өргөжүүлнэ. Харин Оростой тогтоосон харилцааг тэр хэмжээнд хүртэл хурдтай авчрах зорилт тавигдаж байна. Ерөнхийлөгч бизнесийн салбараас гаралтай хүн болохоор аливаа арилжаа наймаа нэг талдаа ашигтай биш, хоёр талдаа харилцан ашигтай байснаар илүү урт хугацаанд тогтвортой хөгжинө гэсэн байр суурьтай байгаа.

Мэдээж гурав дахь хөршийн бодлогыг орхигдуулахгүй, эрчимжүүлэх ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Энэ утгаараа Владивостокийн форумын үеэр Японы Ерөнхий сайд болон БНСУ-ын Ерөнхийлөгчтэй уулзана. Монгол Улс аж үйлдвэрээ хөгжүүлэхэд тэргүүний технологи хэрэгтэй. Банк, санхүү гээд санхүүжилт хэрэгтэй байна. Үүнд гурав дахь хөршийн үүрэг оролцоо чухал байгаа. Үүндээ анхаараад явна.

-ШХАБ-д манайх ажиглагчийн статустай оролцдог. Одоо нөхцөл байдал өөрчлөгдөх үү?

-Манайх бол анхных нь ажиглагч орон. 12 дахь жилдээ ажиглагчийн статустай явж байна. ШХАБ-ын нөхцөл байдал нь өөрчлөгдөж байгаа зүйл бий.Эхлээд “Шанхайн тав” гэж ярьдаг байсан бол сүүлдээ “Шанхайн зургаа” болсон. Өнгөрсөн зургадугаар сард Астанад болсон дээд хэмжээний уулзалтаар Энэтхэг, Пакистан хоёр улс шинээр нэгдсэн. Ингэснээр Евроазийг хамарсан маш том байгууллага болоод байна. ШХАБ-ыг хаашаа явах вэ гэдгийг Монгол Улс анхааралтай харж байна. Эдийн засгийн тал руугаа давамгайлах уу, цэрэг улс төрийн эвсэл болох уу гэдгийг нь сайн ажиглаж байх хэрэгтэй байх. Эдийн засгийн тал руугаа илүү түлхүү яваад ирвэл бид хоцрох ёсгүй байх. Иймд ШХАБ-д Монгол Улс гишүүнээр элсэх, элсэхгүй асуудал нь эргээд ШХАБ-ын өөрийнх нь чиг хандлага, явцаас шалтгаалах юм.

-Монгол Улс Хятадын“Бүс ба зам” бодлогын гадна орхигдоод байна. Уг нь манай улс хамгийн ойрын хөрш нь. Гэтэл Лондон хүрэх зам, ОХУ-аас авч буй хийн хоолой зэргээ манайхыг тойруулаад явууллаа. Тэгэхээр “Бүс ба зам” оролцоотой болохын тулд Ерөнхийлөгчийн хувьд ямар бодлого явуулах вэ?

-Үнэхээр манай улс орхигдоод байгаа юм шиг байдал ажиглагдаж байгаа байх. Өмнө Европ-Азийг холбосон гол төмөр зам болох Сибирийн төмөр зам Монгол, Манжуураар л дайрч байсан шүү дээ. Гэтэл одоо нөхцөл байдал өөр болж, өөр гарц, коридор гараад ирлээ. Бид үүнд мэдээж дүгнэлт хийж, урьдын адил идэвхтэй оролцогч байхыг зорьж байгаа. Тиймээс Монгол, Орос, Хятад гурван улсын эдийн засгийн коридорыг байгуулах ажлыг манай тал санаачилж 3 жилийн өмнө эхлүүлсэн. Нэг жилийн өмнө гурван тал гарын үсэг зурсан. Харин одоо хэрэгжүүлэх л асуудал байна. Эдийн засгийн коридор гэдэг бол “Бүс ба зам” төслийн нэг хэсэг гэж үзэх үндэслэлтэй. Эдийн засгийн коридорын хүрээнд 32 төслийг хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзэж тодорхойлсон байгаа. Голдуу Монголын нутгаар дайраад Орос Хятадыг холбосон дэд бүтцийн төслүүд. Эндээс алийг нь эхэлж хэрэгжүүлэх вэ гэдэг дээр шийдвэр гаргах цаг үе нь ирчихээд байгаа юм.

-Та Швейцарийн холбооны улс руу Элчин сайдаар томилогдсон шүү дээ. Яагаад яваагүй юм бэ?

-Энэ оны тавдугаар сарын сүүлээр өмнөх Ерөнхийлөгч УИХ-тай зөвшилцөн Швейцарийн Холбооны Улсад суух Элчин сайдаар томилох шийдвэр гарсан. Швейцарийн талаас намайг Элчин сайдаар хүлээн авахад бэлэн гээд агреманы хариу ирсэн байгаа. Явахад бэлэн болсон гэсэн үг. Гэхдээ шинэ Ерөнхийлөгч намайг гадаад бодлогын зөвлөхийн ажлаа үргэлжлүүлэн хийж байхыг хүссэн. Гадаад бодлогод залгамж чанар гэдэг чухал зүйл байна. Шинэ Ерөнхийлөгчийн ажил цэгцрэх хугацаанд хуучин ажлаа ийнхүү үргэлжлүүлээд хэсэг хугацаанд хийгээд байж байна.

-Та саяхан Ираны Ерөнхийлөгчийн тангараг өргөх ёслолд оролцохдоо хойд Солонгост тавьсан АНУ-ын хоригийг Монгол дэмжихгүй байгаа гэсэн утгатай ярилцлагыг орон нутгийн хэвлэлд өгсөн юм уу?

-Тэр бол ташаа мэдээлэл. Наймдугаар сарын 5-ны өдөр Ираны Ерөнхийлөгч Хасан Роухани дахин сонгогдоод тангараг өргөх ёслол болсон. Миний бие Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх бөгөөд Ерөнхийлөгчийн тусгай элч гэдэг утгаар энэ ёслолд оролцсон. Тэнд дэлхийн 105 орны төлөөлөгч, 25 олон улсын байгууллагын төлөөлөгч оролцсон томоохон арга хэмжээ болсон. 20 гаруй улсын төрийн тэргүүн, бусад олон тооны дээгүүр зиндааны хүмүүс хүрэлцэн ирсэн юм. Наймдугаар сарын 4-ний шөнө онгоцноос буухад Ираны парламентын байнгын хорооны дарга угтаж авсан. Тэндээ хэдэн минут уулзаж, ярилцаад зочид буудал руугаа явсан байгаа. Тухайн үед Ираны телевиз дүрс авч байсан. Би тэнд ямар нэг мэдэгдэл хийгээгүй. АНУ-ын хоригийг Монгол Улс дэмжихгүй гэж буруушаасан үг яриа огт болоогүйг хариуцлагатай хэлэх байна. Монгол Улс Хойд Солонгосын асуудлаар НҮБ-ын гишүүний хувьд тэндээс гаргасан шийдвэрүүд, түүний дотор хоригийг бүрэн дэмждэг, биелүүлэх ч үүрэгтэй.

“Өдрийн сонин” М.МӨНХЦЭЦЭГ