“Эрдэнэт” үйлдвэрт 38 жил тус тусдаа үйл ажиллагаа эрхэлж байсан Төмөр замын цех, Материал техникийн хангамжийн бааз нэгдэн Тээвэр ложистикийн алба нэртэй болж өргөжсөнөөс нь хойш тухтай сурвалжлаагүй юм байна. Өвлийн хүйтэн “тачигнасан ” өдөр эднийхийг зорилоо. Зам засварын хэсгийнхэн төмөр замын ойр орчмын цас цэвэрлэгээндээ гарсан угтав.
Хуучнаар төмөр замын цехийн захиргааны байраар орвол шатны бариулаасаа эхлээд “гял цал”. Вагоны дотрыг санагдуулам бөмбөгөр тааз, нарийн хонгил нь “шил толь”. Интерьер засал нь эгээ уран зургийн галарей мэт. Материал техникийн хангамжийн баазынхантай ханаар тусгаарлан суудаг байснаа сэт цохиод нэгдчихэж. Харин тэр хавь засвар ороод ундуй сундуйхан.
Нэгдээд ойндоо хүрч буй уг цех ерөнхийдөө хоёр чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн эцсийн бүтээгдэхүүн зэсийн болон молибдений баяжмалыг илчит тэргэнд ачиж холын замд үддэг.
Ингэхдээ Улаанбаатар төмөр замын “Эрдэнэт” өртөө, Гаалийн газар, хяналтын байгууллагуудтай өдөр бүр, цаг тутам хамтран ажиллана. Баяжуулах үйлдвэрийн Шүүн хатаах хэсгээс гарч буй зэсийн баяжмал чанарын хяналтаар түрүүлж ордог юм байна. Тэд хэрхэн яаж ачих, ямар агуулгатайг тодорхойлсны дараа гадны байгууллагуудын хяналт үйлчилгээ тавигдана.
Төмөр замын хэсгийн ачаа бараа хүлээлцэгч нар гаалийнхантай хамт шалгаад вагонд ачна. Баяжмалын уут болгоныг хэмжиж шалгах жишээтэй. Уутанд гурван тонн баяжмал савладаг, нэг вагонд дунджаар 22-23 уут баяжмал орж харагдсан. Тэгэхээр 70 орчим тонныг нэг илчит тэргэнд илгээдэг байх нь. Хоногт 30-аад вагон зэсийн баяжмал Эрдэнэтээс “хөдөлдөг” гээд бод доо. Үүний дараа вагоныг нийтээр нь “пүүлж” жингээ барьж буй эсэхийг дахин нягтална.
Ингээд Гаалийнхан бичиг баримтын бүрдэл хийгээд “Эрдэнэт” өртөөнд хүргэдэг. Үндсэндээ дөрвөн удаагийн хяналт шалгалт давж байж энд ирнэ. Харин ч вагоны эргэлтийг түргэтгэх үүднээс хамааралтай гадна, дотнын бүх мэргэжилтнүүд “нэг цэгийн үйлчилгээ”-нд нэгдсэнээр ажил дөмөг бүтэж харагдах. Тооцооны мэргэжилтнүүдийн заншсан ажил нэг мөр болоход зэсийн баяжмал замдаа гарна даа.
Үүнээс цааш ачаа барааны бүрэн бүтэн байдлыг дэлхий нийтийн жишгийн дагуу зуучлагч компани хариуцдаг. Сүүлийн тэмээний ачаа хүнд гэгчээр “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хамгийн сүүлийн шат дамжлага болсон энэ цехийн ажлын хариуцлага өндөр.
Тээвэр ложистикийн албаныхны бас нэгэн чухал үүрэг нь гаднаас ирсэн ачаа барааг хүлээн авч есөн том агуулахад ангилан хадгалж түгээх. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн сэлбэг хэрэгсэл, бараа материалын агуулахын үлдэгдэлд Монгол даяараа “нүд унаж” илүү хардаг гэхэд хилсдэхгүй. Угтаа үлдэгдлийн мөнгөн дүнг сонсоод тэр. Оны эхэнд 114 тэрбум төгрөгийн бараа материалын үлдэгдэлтэй байсан бол өнөөдөр 100-аад тэрбум болж буурчээ. Уул уурхайн хүнд үйлдвэрийн технологийн гол тоног төхөөрөмжийн нэг эд анги л гэхэд хэдэн зуун саяын үнэтэй байх нь бий. Белазын зөвхөн нэг дугуй нь 50 гаруй сая төгрөгийн үнэтэй байх жишээтэй. Тасралтгүй үйл ажиллагаатай үйлдвэрийн нэн чухал нь нөөц сэлбэг хэрэгсэл, бараа материал. Харин техник технологийн шинэчлэлийн үр дүнгээр дахин ашиглагдахгүй болсон бараа материалыг компанийн вэб сайтад зурагтай нь монголчлон танилцуулж худалддаг. Нээлттэй хаалганы өдөрлөг хэд хэдэн удаа зохион байгуулснаар түрүү жил нэг тэрбум гаруй, энэ жил 215 сая төгрөгийн борлуулалт хийжээ.
“Эрдэнэт” үйлдвэр эдийн засгийн хувьд бүсээ чангалсан байдалтай байгаа ч энэ зүгт бүтээн байгуулалтын ажил нилээд хийгдэж буй нь онцлог байв. Гадна өнгөө шинэчлээд, эвдэрсэн зам талбайгаа засуулаад авсан байна. Зургадугаар агуулахын шалыг тэгшилж цементлээд резинэн будгаар будаж байхтай таарлаа. Нефть бааз дизелийн түлш хүлээж авдаг технологийн схемээ өөрчилж хүчин чадлаа сайжруулж байна. Мөн газар доор байрладаг түлш агуулах савуудад аваарын дохиоллын төхөөрөмж суурилуулж байх юм. Аюулгүй байдлыг хангах ажил үүгээр зогсохгүй, өвс ургадаг гадна талбайг цементлэх ажил ид үргэлжилж байна. Өвөл болохоор ажил ундарч, удааширч буй нь харамсалтай.
Энэ албаны дарга С.Мөнхтэгш гэж “Эрдэнэт” үйлдвэрт, ган замчидтайгаа эдүгээ 36 жил тасралтгүй ажиллаж буй эрхэм аанай л янзаараа инээвхийлэн угтсан. Туслах машинчаас эхлээд мужаан, слесарь гээд түүнд хийгээгүй ажил энэ цехэд үгүй. Даргын албыг сүүлийн 20 гаруй жил хашиж буй нь нэгийг өгүүлнэ. Түүний амьдрал бүхэлдээ “Төмөр замын цех”-ийн түүх юм.
Тэрээр ажлын байрны тав тух, гоо зүй, эрүүл ахуйг чухалчилдаг нь хэзээнээс анзаарагддаг. Эднийх ажиллагсдадаа цайны цагаар дасгал хөдөлгөөн хийх нөхцөлөөр хангаж фитнес өрөө тохижуулсныг үзлээ. Хувцас солих өрөөнд засвар хийж, 200 хүний хурлын танхим байгуулжээ. Энэ мэт үйлдвэрийнхээ 40 жилийн ойг 40 бүтээлч ажлаар бэлэг барьж угтахаар хичээн ажиллаж буй тус хамт олон ололт амжилт арвин 2017 оныг үдэж байна.
Тэндээс сэтгүүлчийн хувьд “олз” дүүрэн гарахад Зам засварын хэсгийнхэн маань цасны будраан дунд ган замаа тааваараа цэвэрлэсээр байлаа. Бригадын дарга Д.Бямбацогтын дэргэд хэсэг саатахад тэрээр “Илчит тэрэгний хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж, ачаа тээврийг саадгүй, цаг хугацаанд нь буулгахын төлөө бид өдөр бүр замаа тэгшилж, засч ажилладаг. Өвөл төмөр замын царигийг хэмжээнд нь байлгахын төлөө өндөр намыг үргэлж тэнцүүлнэ. Манайх хагас автомат тоноглолтой. Зам автоматаар шилждэг учраас цэвэр байх ёстой. Бас гар сумаар эргүүлж нэг замаас нөгөө рүү шилжүүлдэг. Тэгэхээр зам мөн л цэвэр саадгүй байх учиртай. Гарам ч ялгаагүй” гэж ярьсан. Энэ цаг мөчид агуулахын хашааны үүдэнд зогсоо цагдаа мөн ч сүртэй харагдсан. Тэнхлүүн яваа Тээвэр ложистикийнхондоо улам их амжилт хүсье.
М.ОДГЭРЭЛ